Amasa Villabonako EH Bildutik gaur goizean Caceres probintziako Arroyo de la Luz herrian izandako Sofia Tato billabonatarraren hilketa matxista tinko eta gogor salatzen dugu. Era berean, une gogor eta zail hauetan Sofia Tato herrikidearen familiari eta bere inguru hurbilari gure babesa eta elkartasuna adierazi nahi diegu.

Jendarte parekidea eraikitzeko eta emakumeen eta gizonen arteko botere-harremanak gainditzeko beharra inoiz baino ageriago uzten du gertaera latz honek. Lan horretan erakunde politikook ardura berezia dugu.

EH Bilduk mugimendu feministak bihar 19:00etarako deitu duen gaitzespen elkarretaratzearekin bat egiten du eta herritar guztiak deitzen ditu mobilizazio horretan parte hartzera.

Indarkeria eta eraso matxistak ezin dira gertaera isolatu edo salbuespen gisa ulertu. Indarkeria matxista sistema patriarkalaren ondoriorik larriena da. Indarkeria matxista egiturazkoa da, indarkeria mota honen oinarrian ordena soziala bera dagoelako. Horregatik ezinbestekoa da nabarmentzea, gaur inoiz baino gehiago, indarkeria matxistak gizon eta emakumeen arteko botere-harremanetan duela jatorria.

Indarkeria matxista lehen mailako arazoa da. Emakumeen eguneroko ogia. Jendarte osoaren arazo larria. Ez da inola ere esparru pribatuari dagokion arazo bat, arazo kolektiboa da eta guztion ardura da indarkeria matxistari aurre egitea.

Indarkeria matxista era askotara agertzen da. Emakumeak gutxiesten dituen portaera oro, mehatxuak, umiliazioa, irainak, kontrola, debekuak, jendaurreko deskalifikazioak, emakumeak objektu gisa aurkeztea, sexu-erasoak edota norberaren borondatearen kontra sexu harremanak inposatzea... indarkeria matxistaren adierazpenak dira.

Indarkeria matxistak jatorri estrukturala duen heinean, aurre egiteko neurriek eta erantzunek ere integralak izan behar dute. Pertsonen arteko harreman-sistema berria sortzea da erronka. Horrekin batera, indarkeriaren prebentzioan ahalegin berezia egin eta pertsonak askatasunean heziko dituen hezkuntza sustatu behar da.

Era berean, ezinbestekoa da emakumeen boteretzea eta herritarren arteko babes-sareak sustatzeko neurriak martxan jartzea, bakardade sentsazioari eta babesgabetasun egoerei aurre egiteko.

Eta hau guztia burutzeko, ezinbestekoa dugu onartua dagoen legeria bere osotasunean garatua izatea, berdintasun politikak indartzeko bitarteko tekniko zein ekonomikoak izatea eta erakunde publikoetatik mugimendu feministarekin elkarlana burutzea.

DEIALDIA: 

Elkarretaratzea: Ostirala 25, 19:00etan Errebote plazan

Amasa Villabonako Euskal Herria Bildu.

Rebeka Ubera eta Dabid Anaut EH Bilduko parlamentariak Gasteizen eta Iruñean

Hizkuntzen erabileraren VII. kale-neurketaren emaitza argitaratu berri du Soziolinguistika Klusterrak. Erabilera maila, oro har, %12,6koa da, orain dela hamar urte baino puntu bat gutxiago. Euskararen erabilera maila moteltzen ari da, mantso-mantso baino etengabe. Kezkagarria da, zalantzarik gabe.

Kezkatzekoa da, bereziki, ikustea eremu euskaldunetan euskararen erabilera ahultzen ari dela. Eskualde euskaldunetan galtzen eta erdaldunetan hazi ez; horrela laburbil daiteke, ñabardurak ñabardura, VII. kale-neurketaren emaitzaren irakurketa.

Kontua da Euskal Herriko egoera soziolinguistikoa modu esanguratsuan aldatzen ari dela. XX. mendean desagertu ziren euskaldun elebakarrak eta, apurka-apurka, euskararen aldeko elebidunak desagertzen ari dira. 1989. urtean adinekoen artean euskararen erabilera-tasak % 13,7 jo zuen, batez besteko mailatik (% 10,8) eta gazte nahiz helduen mailatik gora. Joan den urtean, berriz, adinekoen erabilera maila % 8raino iritsi zen ozta-ozta, adin-taldeen artean okerrena.

EKBk (Euskararen Kultur Batzarreak), SEI Elkarteak eta Soziolinguistika Klusterrak 1989. urtez geroztik egindako kale-neurketek argi eta garbi erakusten dute hizkuntzen arteko ukipen egoeran errotiko aldaketa gertatzen ari dela. Garai batean euskara, hein handi batean, nekazari edo arrantzale giroko udalerri txikietako fenomenoa zen, euskaldun gehien-gehienak alfabetatu gabeak, adinekoak eta oinarrizko ikasketa-mailako herritarrak ziren, haien artetik askok erdaraz komunikatzeko zailtasunak zeuzkaten.

Gaur egun, ordea, kaleko euskaldunak dira nagusi, hiritarrak, udalerri handietako seme-alabak, gazteak, alfabetatuak, eskolatuak, eta haien arteko askok euskaraz jarduteko zailtasunak dauzkatela. Aldaketa esanguratsuak, bistan da.

Azken hogeita hamar urteotan aldatu ez dena, berriz, hizkuntza politika izan da. Ez hizkuntza politika, ezta hizkuntzaren inguruko legedia ere. Hogeita hamar urte baino gehiago dauzkate Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako Euskararen Erabilera Normalizaziorako Legeak eta Nafarroako Euskararen Foru Legeak. Egoera soziolinguistikoa aldatu da, inoiz baino euskaldun gehiago gara, egia da, baina euskararen presentziak eta, batez ere, erabilerak ez du beharko lukeen besteko maila lortzen.

EH Bilduk euskararen berreskurapen prozesua biziberritzeko behar-beharrezko jotzen du euskalgintza biziberritzea, alegia, euskaldunak, euskal hiztunak, aktibatzea eta antolatzea
Berreskurapenaren prozesua eten eta erabilera moteltzen ari da. Ez da zilegi euskaldunei, hiztunei, errua leporatzea, euskaraz ez dela egiten dakitenek erabiltzen ez dutelako esatea sinplekeria izango litzateke; horren arrazoiak bilatu behar baitira. Euskaldunok euskaraz egin behar dugu, jakina, eta horretarako espazioak, aukerak eta arrazoiak behar ditugu; baina, bestalde, eta oso nabarmen, hizkuntza politiketan eta legedietan aldaketak behar ditugu, eguneratzeko, egoera eta garai berrietara egokitzeko.

Horiek horrela, aurrera begira:

EH Bilduk euskararen berreskurapen prozesua biziberritzeko behar-beharrezko jotzen du euskalgintza biziberritzea, alegia, euskaldunak, euskal hiztunak, aktibatzea eta antolatzea. Eta euskarak beharrezkoa duen Hizkuntza Politika garai berrietara egokitzea, iraganeko inertzietatik etenaz. Euskal Herri Euskaldunaren alde, jakina.

Horregatik guztiarengatik, EH Bilduk, orain arte bezala, elkarlana sustatzen jarraitu nahi du molde aktiboan, eta gure ustez lehentasunezkoak diren lan eremu batzuk jorratu nahi ditugu; betiere jarrera ireki batean eta prest, beste eremu batzuetan ere guztion artean diagnostikoak konpartitzearekin batera, garai berrietara jauzi egiteko estrategiak adostu eta partekatzeko; eremu bakoitzeko aktibazio eta biziberritzetik, batzen gaituen bizkarrezurra indartuz, hots, euskara sendotuz. Beraz, berandu baino lehen, euskararen eta herri honen biziraupen eta normalizaziorako politika eraginkorrak erdiesteko, lanean jarraitzeko eskua luzatzearekin batera, ondoko lan eremu hauen inguruan interpelatu nahi ditugu erakundeak, alderdiak eta eragile oro:

– Lege-markoak, euskararentzat estatus juridiko egokiak (ofizialtasuna, legeak, dekretuak…)

– Euskarazko hedabideak, bereziki publikoak: akordio markoa…

– Administrazio publikoa.

– Hezkuntza eta helduen irakaskuntza

– Arnasguneak.

– Hiriguneetan eta eremu ez euskaldunetan, euskararen komunitatera herritarrak erakartzeko plan estrategikoak.

– Sozio-ekonomia eta lan-mundua.

– Korpusa eta euskara batua.

– Kultura, kirola eta aisialdia.

– Azpiegiturak eta baliabideak.

– Planifikazioa eta hizkuntza politika bateratua.

Horratx euskara biziberritzeko hizkuntza politikarako zenbait ardatz ezinbesteko. Alor eta egiteko gehiago ere izan litezke, jakina, eta, bestalde, epe ertain eta luzean izanen ditugun agertokiak eta joerak aurreikusten eta ulertzen ere jakin beharko dugu. Eta horri guztiari ekiteko, behar besteko borondate politikoa eta herritarron atxikimendua ere ezinbesteko gertatuko zaizkigu. Euskararen ibilbide luzean izan ditugu zenbait une erabakigarri, hauxe ere horrelakoa da ziur asko, ekin diezaiogun lanari, beraz eta eman dezagun euskararen biziberritzeak eskatzen digun jauzia.

Aurrerantzean pisu handiagoa izango dute independenteek EH Bildun, bilkide izeneko militante figura berri modura. Horien artean kokatzen du bere burua Maddalen Iriarte (Donostia, 1963) EH Bilduren Eusko Legebiltzarreko eledunak. Bilboko Euskaldunan izango den EH Bilduren lehen kongresura harri bat eramango duela esan du, «zimendu sendo bat jarri eta etxea eraikitzeko».

Atzera begira jarrita, zer eman du orain arte EH Bilduk?

Ezkerrekoak eta subiranistak garenontzat, EH Bilduren sorrera zirraragarria izan zen, aukera bat eman zigulako herri honi bultzada emateko. Duela sei urte ezin imajina genezakeena lortu dugu: Joseba Asiron da Iruñeko alkatea, EH Bilduk aldaketa bultzatu du Nafarroan, egon gara Donostiako Udalean, Gipuzkoako Diputazioan, gaur egun legebiltzarrean bigarren indar politikoa gara... Kanpotik begiratuta egiten dut balantzea, nik herritar gisa bizi izan nuelako prozesu hori guztia, baina une pozgarria izan zen.

Hutsegite politikoak eta barne kudeaketako oker nabarmenak egin dituzuela aitortu duzue eztabaidarako txostenean.

Egindakoari begiratu kritiko bat eman behar zaio beti, gauzak hobetzeko besterik ez baldin bada. Egiten dugunak nolabaiteko ikuspuntu kritiko hori izan behar du, baina, era berean, jakin behar dugu ongi egiten duguna txalotzen eta aldamenekoari besotik heltzen. Hori ere falta zaigula iruditzen zait, garrantzitsua delako gure artean ongi egin ditugunak babestea eta txalotzea.

Subjektu politiko berri bat eraiki nahi duzue. Zein garrantzi du biharko kongresuak?

Kongresu honekin etorkizuna eraikitzen hasiko gara. Eta etorkizuna eraikitzeko, ikusi behar dugu zer den ongi egin ez duguna, zer den funtzionatu ez duena eta zer den guretzat ona izanik ere herritarrek modu berean sumatu ez dutena. Guk politikagintza herritarrentzat ez ezik, herritarrekin ere egin behar dugulako, eta haiek diotenaren pultsua ez dugulako galdu behar. Emango dugun pauso honekin, etorkizuna beste era batera eraikitzeko tresnak izango ditugu. Tresna horiek gardenagoak eta demokratikoagoak izango dira, eta aukera emango dute bestelako esperientzietatik ekarpenak egin ditzaketen pertsonak biltzeko.

Lau alderdien batuketa gisa sortu zen EH Bildu. Orain, berregituratu nahi duzue, berritzeko eta irekiagoa egiteko. Nola egin nahi duzue hori?

Proiektuan parte hartu nahi duen orori irekita egon nahi du EH Bilduk. Izena eman eta bilkide izateko aukeraz gain, izena eman nahi ez baina guregana hurbildu eta auzolanean parte hartu nahi dutenei irekita egongo da. Malguak izan behar dugu etorkizuneko politika aztertzerakoan, inportantea delako beste gizarte mugimenduetatik eta esperientzia batzuetatik datozen pertsonak gurekin bat egin nahi izatea.

Alderdiek pisua galduko dute EH Bildu berrian?

Neurri batean, bai. Alderdiek beraiek ere argi dute hori, eta, horregatik, Baluarten, euren burujabetzaren zati bat EH Bildu izango denaren esku utzi zuten. Haiek badakite mantendu behar dutela sena eta ekarpena EH Bildun, baina, EH Bildu handituz eta gehituz joaten baldin bada, bilkideok pisu, indar eta erabakitzeko gaitasun handiagoa izango dugu. Beraz, alderdiekin batera negoziatu eta aztertu beharko ditugu esku artean dauzkagun erabaki guztiak. Gure eztabaidetara etorri den jendeak baditu bere beldurrak: batzuek uste dute alderdiek pisu gehiegi galduko dutela, beste batzuek gutxiegi, independente gehiagok egon beharko luketela... Egin behar dugun etxeak tokia izan behar du beste batzuentzat, eta guztiok gustura egon behar dugu; irekia izan behar du, leiho handiekin, herritarrek esaten digutena une oro jaso ahal izateko.

Herritarren kezketatik urrundu da EH Bildu azken urteotan?

Gizartea urrundu egin da politikatik eta politikariengandik. Espainiako Estatuan, batez ere, alderdi batzuek oso eredu txarra eman dute, eta jendea horrekin ahituta dago. Politika egiteko modu berriak asmatu behar ditugu, herritarrak ere parte izan daitezen eta sentitu dezaten herri honen etorkizunaren eraikuntzan ere esku hartzen ari direla. Alderdi politiko bati atxiki ez zaion baina EH Bildurekin elkarlanean aritu nahi duen herritar asko dago. Gure jardunak norabide horretan joan behar du.

Herritar independenteen rola indartuko da?

Bai. Orain arte, independenteok ez dugu toki zehatz bat izan koalizioan, inon ez dagoelako hori jasota. Hemendik aurrera, independenteok bilkide izango gara, eta gu ere EH Bildu hobetuz, gehituz eta handituz joango gara. Nik harri bat eramango dut kongresura, Euskalduna jauregira, zimendu sendo bat jarri eta etxea eraikitzen hasteko.

EA barruan desadostasunak egon dira EH Bilduren egituraketari buruz. Kezkatzen zaitu?

Lasaitasun handiz hartu dut eztabaida hori, uste dudalako eztabaidak egon behar direla. EA ez da edozein alderdi euskal politikaren historian, eta uler ditzaket hainbat kidek izan ditzaketen bertigoak eta zalantzak. Zalantza horiek mahai gainean egoteak ez nau gehiegi aztoratzen. Iruditzen zait egon behar zutela. Kongresu bat egin dute, eta Urizarrek irabazi du, baina EA barruan batzuek eta besteek esan dute EH Bildu dutela goiburu nagusi. Hori hala bada, aurrera eztabaidarekin.

Desadostasun horiek eraginik izango dute EH Bildu barruan?

Ezetz espero dut. Gardentasuna eta demokratizazioa aldarrikatzen duen subjektu politiko batean horrelako eztabaidek eragina baldin badute, oker goaz, eta ez dugu ulertu EH Bildu zer den. Norberaren iritziak, ekarpenak eta ikuspuntuak agertzea zoragarria iruditzen zait.

Kritikak entzun dira koalizioko kide batzuen artean zuzendaritzarako emakume gutxi proposatu direlako eta herrialdeen arteko desoreka dagoelako.

Egitate horiek kontuan hartzen ditut, eta batzuek kezkatzen naute, baina ez prozesu honetan bakarrik, orokorrean baizik. Sortun ere gertatu zen, eta, oro har, Europako politikagintzan ere gertatzen da emakumeok zailtasunak ditugula urratsak egiteko. Zergatik ez dugu ematen pauso hori? Zergatik ez gaitu politikagintzak erakartzen? Zer aldatu behar dugu lana eta familia uztartzeko? Galdera asko sortzen zaizkit unean uneko kezka horretatik aparte. Nola egingo dugu benetan eraldatzeko eta egoerari buelta emateko eta emakumeak guregana erakartzeko? Eta lurraldetasunari begira, gauza bera: interesgarria da EH Bildun lurralde guztiek ordezkaritza egokia izatea. Horiek guztiak erronka moduan hartzen ditut. Edozein kasutan, EH Bildu eraikitzen hasi baino ez gara egin, eta hemen ez da ezer bukatzen. Bide baten hasiera da hau dena.

 IÑAKI PETXARROMAN  Berria-ko kazetaria eta idazlea.

Espainiako politika aztoratu du berriz PPren barruko ustelkeria kasu batek. 'Lezo operazioan' nahasi dute Urbaser, Zubietako erraustegiko adjudikazioa jaso duen enpresa nagusia. Antzeko hamaika kasutan ikertzen ari dira multinazional hori.
Ustelkeria auziek setiatu dute Urbaser azken urteotan. Enpresako arduradun bat baino gehiago atxilotu dute, eta sona handiko ustelkeria kasuetan izandako harremana ikertzen ari dira epaileak. Aurreko ostegunean, Guardia Zibila sartu zen Madrilgo haren egoitzan, eta hainbat kutxa eraman zituen agiriz beteta. Lezo auzian ikertzen ari dira ea hainbat adjudikazio modu irregularrean jaso dituen enpresa horrek. Bidegabeko diru eskaintzak, opariak, eroskeria eta bestelako delituak egotzi dizkiote han eta hemen. Besteak beste, hark jaso du Zubietako errauste planta egiteko enkargua Gipuzkoako Hondakinen Kontsortzioaren eskutik, Murias, Altuna y Uria, Moyua eta LKS enpresekin batera. Iaz erosi zion Urbaser Ying Zhan Investment Txinako multinazionalak Florentino Perez magnate espainiarrari. Honako hauek dira Espainian eta Herrialde Katalanetan azken urteotan inplikatuta ageri den auzi nagusiak.

'3 PER CENT AUZIA'
2015eko urrian atxilotu zuen Poliziak Jordi Duran Urbaserreko Kataluniako arduraduna, Barajasko aireportuan, Kubatik bueltan zela. Durani influentzia trafikoa egotzi diote, Convergencia Democratica de Catalunyari (CDC) erasan dion %3ko komisioen aferan. Auzi horrekin lotuta, dozenaka lagun atxilotu dituzte, enpresariak eta CDCko goi kargudunak: diruzaina, kudeatzaile ohia eta alderdiaren azpiegituretako arduraduna, besteak beste. Urbaserri egotzi diote hondakinen kudeaketarekin lotutako hainbat zerbitzu jaso izana, legez kanpoko komisioen truke. Besteak beste, Olot (Girona) hirikoa hala jaso zuela uste du Poliziak. Kasua epaiketaren zain dago.

'UNION AUZIA'
Lanzaroten (Kanaria Uharteetan) gertatutako ustelkeria kasurik sonatuena izan da Union auzia, eta hor ere Urbaser enpresako hainbat arduradun nahasita ageri dira ikerketan. Haietako lau atxilotu zituen Guardia Zibilak, ustelkeria sarearekin nahasita zeudelakoan. Besteak beste, ikerketa egin dutenek uste dute Arrecife hiriko hondakinen bilketa eman ziola Isabel Deniz alkate ohiak —hura ere auzi horretan inputatua— Urbaserri, eta trukean dirua eta opariak jaso zituela; besteak beste, 42.000 euro, erlojuak, milaka euroko bidaiak eta luxuzko hoteletako egonaldiak... Kasu horrek hainbat atal ditu, baina Urbaser nahasita ageri dena oraindik epaiketaren zain dago.

'PUNICA AUZIA'
Madrilgo erkidegoko PPko hainbat goi arduradun nahastu dituen ustelkeria kasu ezaguna da Punica auzia. Besteak beste, hainbat enpresabururi egotzi diete ezkutuko diruak eman izana —hauteskunde inkesten bidez, adibidez— udal eta erakunde ezberdinei, zerbitzu publikoen eskaintzak jasotzearen truke. Auzi horretan ere nahastu dute Urbaser. Poliziak uste du multinazional horrek 40.000 euro eman zituela 2008an, Mostolesko PPren aldeko inkestak egiteko. Diru horren truke hiriko garbiketa zerbitzua jaso zuela uste dute ikerketa egin dutenek. Auzi horretan nahasia dago Francisco Granados Madrilgo PPko idazkari nagusi ohia —gaur egun, espetxean—, eta ikerketapean daude PPk agintzen zuen hainbat hiritako arduradun: Valdemoro, Alcala de Henares, Mostoles, Pozuelo de Alarcon, Alcobendas, Brunete, Torrejon de Velasco...

'ZABORRAREN KARTELA'
Urbaserren eta beste hainbat enpresaren (FCC, Sacyr, Ferrovial) jarduteko modu irregularra agerian utzi zuen Merkatuen eta Lehiaren Espainiako Batzordeak (CNMC) 2015ean. Enpresa handi horiei hondakinen kudeaketaren merkatua kontrolatzeko kartel bat osatzea egotzi zien CNMCk, eta 98,2 milioi isuna jarri zien. Hain zuzen ere, batzordeak deliberatu zuen enpresa handi horiek itun bat zutela merkatua banatzeko eta lehiakideak uxatzeko. Itun horrek Espainiarako ez ezik, Euskal Herrirako ere balio zuela idatzi zuen CNMCk bere txostenean. Enpresen itun hori indarrean egon zen gutxienez 2000tik 2013ra, eta, besteak beste, Euskal Herrian, Andaluzian eta Ceuta eta Melillan aplikatu zuten. Iruzur orokor horrengatiko isun handiena Urbaserri jarri zion CNMCk: 23,2 milioi eurorena.

'MUTUA UNIVERSAL'
Bartzelonako Mutua Universalen egoitzara sartu zen Polizia 2007an, eta hamar arduradun atxilotu zituen. Besteak beste, Gizarte Segurantzako 200 milioi euro desbideratzea egotzi zien Poliziak mutualitateko arduradun horiei, tartean Juan Aicart zuzendari nagusi ohia. Agiriak eta kontuak faltsutzea, dirua bidegabe erabiltzea eta beste hainbat delitu leporatu diete. Hain zuzen ere, euren jokabide horrekin hainbat enpresari onura egin zietela uste du Poliziak, besteak beste, Urbaserri. Ikerketaren arabera, auzi horrekin lotuta onurarik handiena jaso zuen bigarren enpresa da Urbaser, Peugeoten atzetik. Epaileak eskatu dio Urbaserri bidegabe jasotako 10,7 milioi itzultzeko.